دیابت

بیماری قند و یا به عبارت دیگر دیابت، بیماری مزمنی است که در نتیجة اختلال در تولید و عملکرد انسولین در بدن به وجود می‌آید.

انسولین هورمونی است که در لوزالمعده (پانکراس) تولید می‌شود و سلول‌ها را قادر می‌سازد که گلوکز را از خون گرفته و برای تولید انرژی استفاده کنند. لوزالمعدة فرد مبتلا به دیابت، انسولین مورد نیاز بدن را تولید نمی‌کند (دیابت نوع 1) و یا انسولین کارایی لازم را در بدن این افراد ندارد (دیابت نوع 2).

از این رو، افراد مبتلا به دیابت نسبت به افراد غیر دیابتی نمی‌توانند از گلوکز به نحو احسن در سوخت و ساز بدنشان استفاده کنند. در نتیجه قند خون افراد به مقدار قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد. این ”افزایش غلظت گلوکز“ یا ”افزایش قند خون“ را هیپرگلیسمی می‌نامند.

در برآورد و تخمینی که در سال 1985 انجام شده است مشاهده شده که 30 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به بیماری دیابت بودند. اما امروزه بیش از 200میلیون نفر به بیماری دیابت مبتلا هستند که در مقایسه با 20 سال گذشته بیش از 6 برابر شده است. اگر جلوی پیشرفت این بیماری همه‌گیر گرفته نشود تا سال 2025 تعداد مبتلایان به دیابت به 333 میلیون نفر خواهد رسید.

افزایش قند خون سبب ایجاد عوارض زودرس و دیررس دیابت در بدن می‌شود. اگر دیابت پیشگیری و درمان نشود، بسیاری از عوارض دیابت کشنده بوده و یا حداقل سبب کاهش کیفیت زندگی فرد مبتلا به دیابت و خانواده وی می‌شود.

علائم بیماری:

شروع دیابت نوع 1 بسیار ناگهانی و ناراحت کننده است، که می‌تواند علائم ذیل را به دنبال داشته باشد.

تکرر ادرار، تشنگی و خشکی دهان به طور غیرطبیعی ،خستگی مفرط یا کمبود انرژی وگرسنگی مداوم ، کاهش ناگهانی وزن ، تاری دید و عفونت‌های مکرر

شروع دیابت نوع 2 تدریجی است بنابراین تشخیص بیماری کار بسیار دشواری است. به هر حال علائم دیابت نوع 1 بصورت خفیف‌تر ممکن است در مبتلایان به دیابت نوع 2 نیز وجود داشته باشد.در برخی افراد مبتلا به دیابت نوع 2 هیچ گونه علائم زودرس بیماری دیده نمی شود و ممکن است سال‌ها پس از ابتلا، تشخیص داده نشود. نیمی از این افراد در زمان تشخیص دچار عوارض مختلف دیابت هستند.

با وجود اینکه تاکنون دیابت درمان قطعی نیافته ولی راه‌های مؤثری برای کنترل آن وجود دارد. به کمک درمان‌های مناسب دارویی و آموزش‌های صحیح در کنار داشتن شیوة صحیح زندگی، یک فرد دیابتی می‌تواند همانند سایر افراد جامعه به زندگی فعال خود ادامه و خطر ایجاد عوارض دیابت را کاهش دهد.

1- عوارض زودرس

1-1 کتواسیدوز یا کمای دیابتی: یک اختلال مربوط به سوخت و ساز است که در اثر افزایش میزان قند خون همراه با استون ایجاد می‌شود که سبب گیجی، سستی و بی‌حالی، احساس تشنگی شدید، خستگی و تنگی نفس شده و همچنین در بعضی موارد با اغماء همراه است که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به مرگ فرد شود.

1-2 کمای هایپر اوسمولار: که در افراد دیابتی نوع 2 در صورتیکه قند خون افزایش پیدا کند می تواند در نهایت به کمای هایپر اوسمولار یا کمای غیر اسیدوز بیانجامد.

1-3 هیپو گلیسمی: اگر میزان قند خون از 60 میلی‌گرم درصد کمتر شود، خطر هیپوگلیسمی انسان را تهدید می‌کند، ولی اکثر متخصصان معتقدند زمانی باید از هیپوگلیسمی سخن به میان آورد که میزان قند خون به کمتر از 40 میلی‌گرم درصد برسد. اگر فردی دچار هیپوگلیسمی شود ولی به موقع و به طور صحیحی درمان نشود، میزان قند خون(گلوکز) او کاهش یافته در نتیجه دچار گیجی و سرانجام بیهوشی می‌شود و ممکن است نهایتاً به او تشنج نیز دست بدهد. از نشانه‌های هیپوگلیسمی می‌توان به گرسنگی فراوان، رنگ پریدگی، پوست مرطوب و سرد، طپش قلب، لرزش، بی‌قراری، سردرد، دل‌درد، اختلال بینایی، سست شدن زانوها و سرانجام کاهش قدرت تمرکز اشاره کرد.

1-4 هایپرگلیسمی: اصولاً هنگامی قند خون افزایش می‌یابد که بین نیاز و وجود انسولین در بدن نسبت مناسبی برقرار نباشد. مواردی که ممکن است به هایپرگلیسمی منجر شود شامل فعالیت بدنی کم، فراموشی تزریق انسولین یا مصرف دارو، بیماری‌ها و پر خوری

در صورتی که عوارض زودرس دیابت سریع درمان نشود فرد دیابتی به کمای دیابتی دچار می‌شود. در دیابتی‌های نوع 1 که انسولین تزریق می‌کنند دچار کمای دیابتی و نهایتاً کتواسیدوز می‌شوند و در دیابتی‌های نوع 2 دچار کمای دیابتی هایپر اوسمولار (کمای غیر اسیدوز) می‌شوند.

2- عوارض دیررس

2-1 عارضة چشمی: که ممکن است به نابینایی کامل ختم شود.

2-2 نفروپاتی(بیماری کلیه): که ممکن است باعث از کارافتادگی کامل کلیه‌ها شود.

2-3 نوروپاتی(آسیب دیدگی اعصاب): در صورت همراه شدن با مشکلات گردش خون ممکن است موجب ایجاد زخم در پاها و نیز قانقاریا شود که در نهایت به قطع عضو می‌انجامد.

2-4 بیماری قلبی- عروقی: که بر روی قلب و رگهای خونی اثر می‌گذارد و یا ممکن است به سکته‌های قلبی (منجر به حملة قلبی) سکتة مغزی (یکی از علل اساسی ناتوانی و مرگ در افراد دیابتی) منجر شود.