برنامه باروری سالم و جمعیت
برنامه های باروری سالم در توازن جمعیت وتدوین
سیاستهای جمعیتی نقش مهمی به عهده دارداین برنامه به افراد کمک می کند تا از
بارداری غیرارادی جلوگیری کنند، زمان تولد فرزندان خود را با شرایط سلامتی و سن
خود تطبیق دهند و آگاهانه درباره تعداد فرزندان خود تصمیم بگیرند. برنامه های
سلامت باروری علاوه بر جنبه های بهداشتی تاثیر مهمی در سایر ابعاد اجتماعی، حقوقی،
اقتصادی، روانی و فرهنگی نیز دارد.
نتایج باروری سالم منجر به کاهش مرگ و میر
مادران، نوزادان و کودکان، جلوگیری از سوء تغذیه در مادر و کودک، جلوگیری از
زایمان در سنین نامناسب، کاهش بیماری های ژنتیکی، جلوگیری از حاملگی های برنامه
ریزی نشده و سقط های عمدی و عواقب حاصله از آن نظیر وقوع بیماری، معلولیت و مرگ و
هم چنین عاملی برای فراهم کردن زمینه مناسب ارتقاء سلامت خانواده می شود که از
اهداف اساسی وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی می باشد.
توانمند سازی خانواده ها برای انتخاب
تعداد فرزندان و زمان فرزند آوری، پرهیز از بارداری های درسنین نامناسب و بارداری
های با فاصله زمانی کمتر از 3 سال ، پیشگیری از بارداری های پرخطر یا غیرارادی و
کاهش تصمیم به سقط های غیر قانونی از مهمترین محورهای فعالیت های این برنامه می
باشد.
با توجه به اهمیت برنامه حضرت آیت‌الله
خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی سیاست های کلی «جمعیّت» را که براساس بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام
تعیین شده است، ابلاغ کردند.متن
ابلاغیه رهبر انقلاب به رؤسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت
نظام به شرح زیر است:
بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم
با عنایت به اهمیّت مقوله جمعیّت در اقتدار ملّی؛ و با توجه به پویندگی، بالندگی و جوانی جمعیّت کنونی کشور به عنوان یک فرصت
و امتیاز؛ و در جهت
جبران کاهش نرخ رشد جمعیّت و نرخ باروری در سال‌های گذشته، سیاستهای کلی جمعیّت ابلاغ می‌گردد. با در
نظر داشتن نقش ایجابی
عامل جمعیّت در پیشرفت کشور، لازم است برنامه‌ریزی‌های جامع برای رشد اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی کشور متناسب با سیاستهای جمعیّتی انجام گیرد. همچنین ضروری
است با هماهنگی و تقسیم کار بین ارکان نظام و دستگاه‌های ذیربط در این زمینه، اقدامات
لازم با دقّت، سرعت و قوّت صورت گیرد و نتایج رصد مستمر اجرای سیاست‌ها گزارش
شود .
سیّدعلی خامنه‌ای30 اردیبهشت/۱۳۹۳
“سیاستهای کلی جمعیّت”
1- ارتقاء پویایی، بالندگی و جوانی جمعیّت با افزایش نرخ باروری به بیش از
سطح جانشینی.
۲- رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند،
کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنان در تأمین هزینه‌های
زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد.
۳- اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های
زایمان و درمان ناباروری
مردان و زنان و تقویت نهادها و مؤسسات حمایتی ذیربط.
۴- تحکیم بنیان و پایداری خانواده با اصلاح و تکمیل آموزشهای عمومی درباره اصالت کانون
خانواده و فرزند
پروری و با تأکید بر آموزش مهارت‌های زندگی و ارتباطی و ارائه خدمات مشاوره‌ای
بر مبنای فرهنگ و ارزش‌های اسلامی- ایرانی و توسعه و تقویت نظام تأمین اجتماعی،
خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبتهای پزشکی در جهت سلامت باروری و فرزندآوری.
۵- ترویج و نهادینه‌سازی سبک زندگی اسلامی- ایرانی و مقابله با ابعاد نامطلوب سبک زندگی غربی.
۶- ارتقاء امید به زندگی، تأمین سلامت و تغذیه سالم جمعیّت و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی،
بویژه اعتیاد، سوانح،
آلودگی‌های زیست محیطی و بیماری‌ها.
۷- فرهنگ سازی برای احترام و تکریم سالمندان و ایجاد شرایط لازم برای تأمین سلامت و نگهداری آنان در
خانواده و پیش‌بینی
ساز و کار لازم برای بهره‌مندی از تجارب و توانمندی‌های سالمندان در عرصه‌های
مناسب.
۸- توانمندسازی جمعیّت در سن کار با فرهنگ سازی و اصلاح، تقویت و
سازگار کردن نظامات تربیتی و آموزشهای عمومی، کارآفرینی، فنی ـ حرفه‌ای و تخصصی با
نیازهای جامعه و استعدادها و علایق آنان در جهت ایجاد اشتغال مؤثر و مولّد.
۹- باز توزیع فضایی و جغرافیایی جمعیّت، متناسب با ظرفیت زیستی با تأکید بر
تأمین آب با هدف توزیع متعادل و کاهش فشار جمعیّتی.
۱۰- حفظ و جذب جمعیّت در روستاها و مناطق مرزی و کم تراکم و ایجاد مراکز جدید جمعیّتی بویژه در
جزایر و سواحل
خلیج فارس و دریای عمان از طریق توسعه شبکه‌های زیربنایی، حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری
و ایجاد فضای کسب و کار با درآمد کافی.
۱۱- مدیریت مهاجرت به داخل و خارج هماهنگ با سیاستهای کلی جمعیّت با تدوین و اجرای ساز و کارهای مناسب.
۱۲- تشویق ایرانیان خارج از کشور برای حضور و سرمایه گذاری، و بهره‌گیری از
ظرفیت‌ها و توانایی‌های آنان.
۱۳- تقویت مؤلفه‌های هویت‌بخش ملی (ایرانی، اسلامی، انقلابی)
و ارتقاء وفاق و همگرایی اجتماعی در پهنه سرزمینی بویژه در میان مرزنشینان؛
و ایرانیان خارج از کشور.
۱۴- رصد مستمر سیاستهای جمعیّتی در ابعاد کمّی و کیفی با ایجاد ساز و کار مناسب و تدوین شاخص‌های بومی توسعه
انسانی و انجام پژوهش‌های
جمعیّتی و توسعه انسانی.
هدف کلی برنامه :
ارتقای سلامت همه‌جانبه در ابعاد جسمی- روانی و
اجتماعی
اهداف کمی برنامه :
1:
افزایش بارداری های برنامه ریزی شده
2:
افزایش رضایتمندی از زندگی زناشویی در چارچوب سلامت باروری وجنسی
3: کاهش
شیوع ناباروری های اکتسابی
4 :کاهش
عوارض ناشی از بارداری، سقط و زایمان
برنامه ها :
1.
توانمند سازی خانواده ها برای انتخاب تعداد فرزندان و زمان فرزند آوری
2. برنامه ریزی در راستای کاهش بارداری های پرخطر
3. پیشگیری از بارداریهای غیر ارادی وبرنامه ریزی نشده
4. برنامه ریزی در جهت تحکیم بنیان خانواده
5. برنامه ریزی در جهت افزایش تعداد ازدواج و کاهش سن ازدواج
6. ارائه خدمات آموزشی و مشاوره ای
حین ازدواج جهت کلیه داوطلبین ازدواج
7. برنامه ریزی در جهت کاهش سقط های القایی و تحکیم بنیان خانواده
8.
ارائه وسایل پیشگیری
از بارداریهای پرخطر بصورت رایگان
به زنان دارای شرایط پرخطر ضمن ارائه آموزشهای لازم به زنان و مردان
9.
انجام معاینات و مراقبتهای لازم توسط
کارکنان بهداشتی و پزشک .
10. ارائه آموزشهای عمومی در خصوص پیشگیری از ناباروریهای اکتسابی در
جامعه
منابع موجود:
1.
ردیفهای اعتباری مختلف جهت اجرای برنامه ها
2.
38 نفر مشاور زن در مراکز مشاوره هنگام ازدواج
3.
38 نفر مشاور مرد در مراکز مشاوره هنگام ازدواج
4.
19 مرکز مشاوره هنگام ازدواج
5.
نیروی انسانی مراقبین سلامت شاغل در واحدهای ارائه دهنده خدمات
6.
لوازم و تجهیزات مختلف مورد نیاز اجرای برنامه ها
7.
دستورالعملها، پروتکلها و منابع آموزشی مختلف
فعالیت های برنامه:
فعالیتهای برنامه باروری سالم بردو محور استوار است: آموزش وارائه
خدمت به شرح عناوین زیر:
·
آموزشهای پیش از ازدواج :برای گروههایی مانند سربازان، دانشــجویان و دانش آموزان.
·
آموزشهای حین ازدواج : برای همه زوجین در حال ازدواج
·
خدمات پس از ازدواج :شامل مشاوره باروری سالم وارائه روشهای پیشگیری
از بارداری های پرخطر به افراد دارای
شرایط نامناسب بارداری می باشد.
·
ارائه خدمات مراقبتی در هنگام
استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری های پرخطر درمراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی،پایگاه های سلامت و خانه های
بهداشتی مطابق پروتکل های استاندارد ارائه خدمات و پیگیری موارد نیازمند دریافت
خدمات
·
پایش و نظارت بر کلاسهای مشاوره هنگام ازدواج
·
پایش و نظارت بر خدمات ارائه شده توسط پزشک، مراقب سلامت، ماما و بهورز درمراکز
خدمات جامع سلامت شهری و روستایی،پایگاه های سلامت و خانه های بهداشتی
·
آموزش وبازآموزی کارکنان
·
آموزش عمومی جامعه
·
تعامل با بخش خصوصی
·
نظارت بر تهیه و توزیع منابع ، تجهیزات و ...
·
تهیه برنامه عملیاتی دانشگاهی
·
اجرای نظام پایش و ارزشیابی در کلیه سطوح ارائه خدمت و پشتیبانی
دستاورد های برنامه:
·
پوشش 100% مشاوره هنگام ازدواج در چند سال متوالی
·
افزایش کمی و کیفی برنامه مشاوره هنگام ازدواج از 2 ساعت به 6 ساعت با جلب
مشارکت 3 اداره بهزیستی، سازمان تبلیغات و دادگستری و ارائه مباحث روانشناسی، حقوق
و احکام به زوجین جوان
·
افزایش میزان باروری کلی در 3 سال گذشته
·
افزایش میزان بارداری برنامه ریزی شده
·
افزایش میزان استفاده از روشهای پیشگیری از بارداریهای پرخطر در زنان دارای
شرایط پرخطر بارداری در 3 سال گذشته
·
افزایش میزان مشاوره فرزندآوری در زنان دارای فرزند 2 ساله که منعی از نظر
بارداری ندارند
سیاست های آینده:
·
برنامه ریزی جهت افزایش کیفیت ارائه خدمات مشاوره ای
·
برنامه ریزی جهت افزایش پوشش کمی مراقبتها
·
برنامه ریزی جهت افزایش نظارت بر اجرای استانداردهای و کیفیت خدمات
·
برنامه ریزی جهت افزایش آگاهی خانواده ها و آحاد جامعه در مورد جمعیت و باروری سالم