چه عواملی سبب ایجاد چاقی می شوند

چاقی چیست ؟ به انباشته شدن غیر عادی چربی در بدن چاقی می گویند زمانی که کالری دریافتی بیشتر از کالری مصرفی باشد ، به چربی تبدیل شده ودر بدن ذخیره می شود. بنابراین چــاقی شکلی از سوء تغذیه نــاشی از پرخـــوری است که نه تنها نشانه سلامتی نیست بلکـه نشــان دهنده تغـذیه نامناسب می باشد .

معیار تشخیص چاقی چیست ؟ با محاسبه نمایه توده بدنی (BMI  ) ومقایسه آن با مقادیر استاندارد می توان به اضافه وزن وچاقی پی برد . برای این کار وزن وقد اندازه گیری شده وسپس با استفاده از فرمول: وزن(برحسب کیلوگرم) تقسیم بر مجذور قد(برحسب متر) نمایه توده بدنی محاسبه می شود           

این شاخص بایستی بین 18.5 تا 24.9 باشد تا بتوانیم بگوییم فرد وزن طبیعی دارد. کمتر از 5/18 را لاغری ، بین 25 تا 9/29 را افزایش وزن ، از 30 به بالا را چاق و بیش از 40 را چاقی شدید(چاقی بیش از حد یا چاقی مرضی) می نامیم.

. توزیع چربی بدن نقش بسیار مهمی در خطرات چاقی دارد چاقی مرکزی در مقایسه با چاقی محیطی به مراتب خطرناک تر است به همین  دلیل شاخص دور کمر شاخص بسیار مهمی برای مشخص کردن خطرات بیماری های قلبی عروقی، پر فشاری خون و دیابت می باشد.

چه عواملی سبب ایجاد چاقی می شوند

1.     پرخوری و زیاده روی در مصرف غذ(مهم ترین علت)

2.     عادات غذایی نامناسب مانند مصرف بی رویه غذاهای چرب و سرخ شده ، مصرف غذا های آماده ( فست فودها ) انواع سس های چرب مثل مایونز ،  نوشابه های گازدار،شربت هاوآبمیوه های صنعتی ، مواد قندی ، شیرینی، شکلات.

3.     زندگی بی تحرک: ماشینی شد ن زندگی وکاهش تحرک بدنی از دلایل عمده اضافه وزن وچاقی در دنیای امروز است استفاده از اتومبیل ، آسانسور، پله برقی، ماشین های لباسشوئی و ظرفشویی، دستگاه های کنترل از راه دور همگی انسان را از تحرک واداشته و باعث چاقی می شوند.

4.     عوامل ژنتیکی: عواملی مانند سوخت و ساز کامل چربی، تمایل زیاد بدن جهت استفاده از کربوهیدرات ها(مواد قندی)

5.     بیماریهایی مانند کم کاری تیروئید، اختلال در هورمونهای جنسی و بیماریهایی که باعث کاهش فعالیت بدنی می شوند.

6.     افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری 

توصیه ها وراهنمایی های مفید برای پیشگیری از اضافه وزن وچاقی  :

ü   مواد غذایی که سبب تحریک غذا خوردن در شما می شوند را از معرض دید و دسترس خود خارج نمایید.

ü     وعده های غذایی را در ساعات معینی از روز و بطور منظم مصرف نمایید.

ü   قبل از آنکه کاملاً سیر شوید دست از غذا خوردن بکشید. وبلافاصله پس از مصرف غذا میز یا سفره را ترک کنید.

ü   از مصرف شربت های پاکتی و پودری جدا خودداری کنید. بهترین نوشیدنی، آب  ، انواع دوغ کم نمک و کم چرب و آبمیوه های طبیعی می باشد.

ü     مصرف تنقلات شور که سرشار از نمک می باشند را محدود کنید.

ü   ذائقه افراد از کودکی شکل می گیرد. علاقه کودک به غذاهای سالم ( کم چرب و کم نمک و کم شیرین )  را از این دوران در ذائقه کودک تان پرورش دهید.

ü     در منزل یا محل کار ترازو داشته باشید و به طور هفتگی خود را وزن کنید.

ü   آهسته غذا بخورید ،  لقمه را آرام بجوید و اجازه دهید تا معده شما پُر شود. 15دقیقه وقت لازم است تا معده به فرد بگوید که پر شده است.

ü   در هنگام غذا خوردن جلوی تلویزیون ننشینید. زیرا بیشتر افراد هنگام تماشای تلویزیون زیاد غذا می‌خورند.

ü   روزانه ٨-۶ لیوان آب بنوشید. در هنگام گرسنگی، آب بنوشید. آب، مواد زائد را از بدن دفع می‌کند و علاوه بر آن جلوی خوردن زیاد غذا را می‌گیرد.

ü   سعی کنید وعده‌های اصلی غذا (صبحانه – نهار – شام) حذف نگردد، زیرا در این صورت ناچار به ریزه خواری خواهید شد.

ü   وعده صبحانه را حذف نکنید. افرادی که صبحانه نمی خورند در وعده ناهار بدلیل افت قند خون  غذای بیشتری می خورند که منجر به چاقی می شود.

ü     در حالت‌های اضطراب و استرس به جای هله هوله و غذا ، آب بخورید

ü     وقت خود را بجای ریزه خواری با فعالیت پر کنید.

ü   مصرف روغن را به حداقل برسانید و غذاها را با روغن کم بپزید.به جای سرخ کردن مواد غذایی،  آنها را به صورت بخارپز، آب پز، تهیه کنید. اگر تمایل دارید غذا و یا سبزی ها را سرخ کنید، زمان سرخ کردن را کاهش دهید

ü   از سس های چرب مانند مایونز کمتر استفاده کنید با مخلوط کردن ماست کم چرب، آبلیمو، سرکه و یا آب نارنج، کمی نمک و فلفل  و سبزی های معطر و روغن زیتون یک سالاد سالم و خوش طعم در منزل تهیه کنید.

ü   وجود سبزی خوردن در سفره یکی از عادات خوب غذایی ما ایرانیان است. با مصرف سبزی های خام، فیبر کافی و انواع ویتامین ها و املاح را به بدن خود برسانید.

√همیشه خرید مواد غذایی را در مواقعی که گرسنه نیستید، انجام دهید.

√روزانه بیش از 2ساعت از کامپیوتر ویا تلویزیون استفاده نکنید. روزانه 30دقیقه فعالیت بدنی یا پیاده روی تند داشته باشید

√متخصصان معتقدند که فیبر ماده مهمی برای کنترل وزن است. رژیم های غذایی حاوی فیبر معمولا با چربی و قند کمتری همراهند، بنابراین رژیم های غذایی غنی از فیبر انرژی کمتری دارند، همچنین غذاهای حاوی فیبر با سرعت بیشتری از دستگاه گوارش عبور می کنند و فرصت جذب موادغذایی پرانرژی کمتر شده و دفع این غذاهای چاق کننده بیشتر می شود علاوه بر آن غذاهای حاوی فیبر حجیم ترند و سبب پرشدن معده و احساس سیری زودرس می شوند پس در مقایسه با سایر غذاها، غذاهای پرفیبر سبب می شوند که کالری کمتری به بدن برسد و کمتر باعث چاقی می شوند.

گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی