برنامه جلب مشارکتهای مردمی
سلامتی محور توسعه، ومسایل ومشکلات بهداشتی همان مشکلات توسعه است که نمی توان آن را فقط دربخش بهداشت حل نمودبنابراین جلب مشارکت تک تک افراد جامعه ودیگر بخش های توسعه،برای حل مشکلات بهداشتی دررسیدن به سطح قابل قبول (سلامت برای همه)براساس منشوربین المللی بهداشت، سپتامبر1978میلادی ازضروریات است دراین راستا شبکه عظیم وموفق مردمی تحت عنوان رابطان بهداشت که بالاترین مشارکت زنان رادرسطح جامعه دارا می باشنددراختیارنظام سلامت است .دربرنامه جلب مشارکت مردمی نظام سلامت ازهمکاری رابطان بهداشت شهری ،روستایی وداوطلبان متخصص بهره مند شده است.
رابطان بهداشت شهری:
اجرای برنامه رابطان بهداشت درسطح کشورنه تنها وسیله ای برای دستیابی به اهداف بهداشتی بلکه زمینه سازرسیدن به توسعه مداوم وپایداردرجامعه است وبه همین دلیل بایدبرنامه رابطان بهداشت درچارچوبی گسترده انجام گیرد.برنامه رابطان بهداشت شهری باهدف ارتقاءسطح سلامتی جامعه شهری به ویژه جمعیتهای حاشیه نشین ومحروم بااستفاده ازجلب مشارکت مردمی درسال 1369درشهرری درقالب طرح فعالیت خودراآغازکردوبعدازآن باتوجه به دستاوردهای مفیدش درسال1371به صورت برنامه کشوری درآمد ودرسطح استان کرمانشاه درسال1372 با سه مرکزو150 رابط بهداشت شروع به فعالیت نمود.
انتظارات ازرابطان بهداشت شهری:
1. شناسایی خانوارهای تحت پوشش وشناسایی نیازهای آنها وبرقراری رابطه مناسب باخانوارها
2. آموزش دانش ومهارتهای بهداشتی وانتقال دانستنیها به خانوارهای تحت پوشش زیرا که رابطان بهداشت بازبان وفرهنگ مردم محله آشنایی دارند ومعانی ومفاهیم بهداشتی رابهتر منتقل می نمایند.
3. دعوت ازخانوارهای تحت پوشش خودبه مرکزبهداشتی درمانی محله به منظوربرخورداری از خدمات بهداشتی که درمرکزارائه میگردد.
4. گزارش تولدها،مهاجرتهاوازدواجهایی که درمنطقه تحت پوشش رابطان بهداشت اتفاق افتاده است.
رابطا ن بهداشت روستایی:
رابطان بهداشت روستایی ،زنان داوطلب درامور بهداشتی روستامی باشندکه درروستاهای قمروروستاهای اصلی دارای خانه بهداشت که دارای پراکندگی جغرافیایی وجمعیتی زیاد بوده ویاتعداد بهورز موجود با تعدادبهورزمورد نیاز مطابقت ندارد، فعالیت می نمایند.
متون آموزشی رابطان روستایی ،یک سری اطلاعات عمومی درزمینه مسائل بهداشتی ویک سری مباحث اختصاصی براساس اولویت خاص منطقه می باشد.
انتظارات ازرابطان بهداشت روستایی:
1. شناسایی خانوارهای تحت پوشش وعهده داری مسئولیت 20-10خانوار روستایی
2. شرکت درکلاسهای آموزشی وانتقال آموخته ها به مردم روستا
3. همکاری بابهورز درسرشماری ابتدای سال
4. معرفی افراد نیازمند به دریافت خدمات بهداشتی به بهورز
5. همکاری با بهورزدرخصوص گزارش دهی وقایع حیاتی درروستا
داوطلب متخصص:
کشورماباتوجه به فرهنگ غنی اسلامی درطول تاریخ پیشینه ای صدساله ازمفهوم عینی وواقعی خدمات داوطلبانه ومشارکت های مردمی داردوارزشهای اسلامی وملی ارج گذار فعالیتهای داوطلبانه خیرخواهانه وعام المنفعه است.
خدمات داوطلبانه خدماتی است که افرادخیراندیش بدون انتظاربه پاداش مادی برای بهبود زندگی سالم ومناسب دبگران تلاش می کنند وفعالیتهای داوطلبانه چشم انداز مشخصی ازمشارکت مردمی است که آنان رادرسازندگی وارتقاء توسعه جامعه وانسانها سهیم ودرگیرمی کند.مشارکنت مردمی درقالب داوطلبان سلامت باعنوان رابط بهداشت یکی ازتواناییهاست که برای ارتقاء سلامت جامعه وزنان گام برداشته است.
برنامه رابطان بهداشت زمینه های لازم رابرای مشارکت هرچه فعالتر زنان درتوسعه اقتصادی ،اجتماعی کشور فراهم نموده است ودربرخی از گروههای رابطان بهداشت حیطه فعالیت آنها متناسب با نیازهای جامعه توسعه یافته وحتی درامور اجتماعی وخانوادگی به کمک مردم شتافته اند وباشرکت دربرنامه های توانمند سازی وفراگیری حرفه های مختلف قادر شده اندمهارتهای کسب شده رابه خانوارهای تحت پوشش خود وجوانان انتقال دهندونظام سلامت با استفاده ازافراد متخصص داوطلب تحت عنوان داوطلبان متخصص وجلب مشارکتهای بین بخشی جامعه رابه سوی توسعه پایدار ارتقاءمی دهند.دراین برنامه هرفردی می تواند درقالب گروههایی داوطلبانه به شکل مهارتی،آموزشی،حمایتی وهدایتی فعالیت نماید.
انتظارات از داوطلبان متخصص:
افراد متخصص جامعه درقالب گروه های داوطلبانه به صورت سازماندهی شده بخشی از تخصص علمی ومهارتهای کاربردی خودراازطریق آموزش به رابطان بهداشت برای توسعه پایدار وتأمین، حفظ وارتقاء سطح سلامت افراد جامعه به طور رایگان ارائه میدهند.
شرایط عضویت دربرنامه جلب مشارکت مردمی:
هرفردی که انگیزه اوکمک به اجتماع وهمکاری درتوانمندی وبهبود وضعیت سلامت جامعه می باشد می توانددرصورت احراز شرایط عضویت به جمع داوطلبان سلامت بپیونددتاباهمکاری مشترک مردم وکارکنان بهداشتی هدف عالیه سلامت مردم راتحقق بخشد.
شرایط عضویت دربرنامه رابطان بهداشت شهری:
1. مقبولیت اجتماعی وپیروی ازعرف جامعه
2. خوشنام بودن
3. علاقمندوداشتن فرصت کافی جهت شرکت درفعالیتهای اجتماعی
4. داشتن ظاهر ورفتار مقبول،سنجیده وشایسته
5. ترجیحا"متأهل
6. باسواد(ترجیحا"متوسطه وبالاتر)
7. ترجیحا" داشتن سن 45-20سال
8. جلب رضایت خانواده برای مشارکت اجتماعی
شرایط عضویت دربرنامه رابطان بهداشت روستایی:
1. بومی بودن
2. داشتن حداقل سوادخواندن ونوشتن
3. توانایی لازم جهت شرکت درکلاسهای آموزشی وانتقال مطالب به مردم روستا
4. مورد قبول بودن از طرف مردم
5. جلب رضایت خانواده برای مشارکت اجتماعی
شرایط همکاری داوطلبان متخصص:
1. داوطلب انتقال تخصص ومهارت خویش به سایرین
2. شرکت درکارگاه شیوه آموزش مشارکتی
3. شرکت سالانه یکباردرجلسه عمومی رابطان بهداشت
4. به فردداوطلب متخصص بعدازدوبارمشارکت وارائه خدمات داوطلبانه کارت عضویت خدمات داوطلبانه تقدیم میگردد.
چگونگی آموزش وزمانبندی کلاسهای آموزشی رابطان بهداشت:
رابطان بهداشت برای کسب آگاهی ومهارتهای بهداشتی هرهفته یک روز به مدت 2ساعت درجلساتی که درمرکز بهداشتی درمانی محل سکونت خویش توسط مربیان دوره دیده برگزارمی گردد به صورت فعال شرکت می نمایندوآموزش آنان شامل دودوره است:
الف- دوره مقدماتی :نقش کلیدی درتحکیم روابط مراکز بهداشتی درمانی ورابطان بهداشت دارد.این دوره زمینه ساز فعالیتهای بعدی وجذب رابطان بهداشت است.یکی ازقسمتهای این دوره شناسایی واولویت بندی مسائل بهداشتی محله است که پایه یادگیری آنهااست.طی جلسات بحث رابطان بهداشت نیازهای بهداشتی محله ومردم منطقه خودراشناسایی وباکمک مربیان فهرستی ازاولویت مسائل تهیه می کنند.کتاب این دوره تحت عنوان راهنمای فعالیت رابطین می باشد.
ب-دوره تکمیلی:
پس از طی دوره مقدماتی وشروع بکار رابطان بهداشت برگزار می گرددوشامل جلسات وکلاسهایمتنوعی است. رابطان بهداشت دارای مجموعه آموزشی می باشند که درپنج گروه کلی طبقه بندی شده اندکه شامل موارد ذیل می باشد:
کتاب اول: سلامت کودکان
کتاب دوم: سلامت باروری
کتاب سوم: سلامت خانواده
کتاب چهارم: سلامت جامعه
کتاب پنجم: آشنایی بابیماریهای شایع
هریک از این پنج گروه دارای کتابچه های متعددی هستند.کتابچه های متعلق به هرگروه رنگ جلدمشترکی دارندکه شماره هرکتابچه درآن گروه روی جلد قیدشده است.
باتوجه به ضرورت وجود مربیان کارآزموده دربرنامه رابطان بهداشت ،آنان براساس محتوای کتاب مربیان تحت عنوان ((روش آموزش رابطین بهداشت)) طی کارگاههای چهار روزه آموزشی ،درزمینه کلیه دانستنیها ودستورالعملهایی که لازم است جهت آموزش رابطان بهداشت بدانند آموزش می بینند.