1- هپاتیت ویروسی هپاتیت های ویروسی از جمله عفونتهای انسانی هستند که بطور اولیه کبد را گرفتار میکنند و یکی از عوامل مهم مرکز ومیر انسان در سطح جهان میباشند، هرساله حداقل یک میلیون نفر از جمعیت جهان در اثر ابتلا ، به هپاتیت های ویروسی تلف می شوند(1) در طی دهه اخیر پیشرفتهای چشمگیری در زمینه پیشگیری ، درمان هپاتیت های ویروسی و بالاخص استفاده بهینه از روشهای مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی حاصل شده است . در این مقاله جمع بندی پیرامون تازه ترین اطلاعات موجود راجع به اپیدمیولوژی هپاتیت های ویروسی در ایران و جهان و جدیدترین روشهای تشخیصی و درمانی هپاتیت های صورت گرفته است .
هپاتیتA:
این ویروس شیوع جهانی داشته و پیش بینی میشود سالیانه 4/1 میلیون نفر در جهان مبتلا، شوند(6) در بررسی که توسط Center for disease control and prevention (cdc) در سال 1997 انجام گرفتموارد علامت دار هپاتیت a در همان سال 90000 نفر ( شامل 100 مورد مرگ و میر ) و موارد بدون علامت 000/800/1 نفر 1 تخمین زده شد(7) : هپاتیت A عمدتاً از طریق دهانی – مدفوعی منتقل شده و در مناطقی که دارای وضعیت اجتماعی – اقتصادی پایینی هستند شیوع بیشتری دارد . در اغلب موارد ابتلا ، به هپاتیت Aسابقه ای از تماس ( دهانی – مدفوعی ) با فرد مبتلا وجود دارد . تاکنون انتقال مادر به جنین گزارش نشده و انتقال ویروس از طریق خونی راه مهم و شایعی برای انتقال این ویورس نمی باشدOutbreak های این ویروس در افراد یک جامعه به علت آب آلوده نیز میتواند ایجاد شود (جدول یک) ( 8)
جدول 1- انتقال ویروس هپاتیت A
1- تماس فرد با فرد
2- تماس های هموسکسوئل
3- تماس با آب با غذای آلوده
- غذاهای دریایی خانم یا کم پخته
- غذاهای آلوده شده توسط افراد آلوده که با غذا سرو کار دارند .
4- کارکنان مد کودک ها یا کودکستان ها
5- کارکنان مراکز سالمندان یا سایر مراکز عمومی
6- پرسنل نظامی
7- انتقال از طریق تزریق خون
8- انتقال از طریق مواد مخدر داخل وریدی
9- عدم وجود هرگونه عامل خطر شناخته شده
آمار های دهه گذشته نشان میدهد که اکثر کودکان کشورهای توسعه نیافته تا سن ده سالگی با این ویروس آلودگی پیدا میکرده اند (9) اما پیش بینی میشود ، که به علت بهبود وضعیت اقتصادی و معشیتی در کشورهای در حال توسعه درصد آلودگی در کودکان در سالهای آینده روبه کاهش گذارده و درصد بیشتری از بالغین فاقد آنتی بادی محافظتی بر علیه این ویروس باشند .
مطالعات اپیدمیولوژیک در سال 1372 در کشورمان نشان داده که آنتی بادی بر علیه ویروس هپاتیت A در خون بیش از 95% افراد بالاتر از 35 سال وجود دارد (10و11 )
2- هپاتیت E : اولین بار در سال 1955 یک اپیدمی ( Water – born ) هپاتیت اتفاق افتاد که در آن حداقل 30000 بیمار مبتلا به زردی شدندو بررسیهای کامل تر نشان داد که این اپیدمی توسط ویروس جدیدی غیر از A بوده که هپاتیت E ناگمگذاری شد . امروزه ویروس هپاتیت E شایعترین علت اپیدمی های هپاتیت دهانی – روده ای میباشد ( 43 ) . علاوه بر نوع اپیدمیک انواع تک گیر ( Sporadic ) هپاتیت E در آسیا ، افریقا ، خاوریمانه و امریکای مرکزی می باشد ( 45 – 50 ) بزرگتریم اپیدمی این ویروس در شهر Xingjian چین بوده که در سال 1986 تا 1998 میلادی افزون بر صد هزار نفر را مبتلا ساخت ( 51 ) شایعترین راه انتقال این ویروس از طریق آب آلوده شده توسط مدفوع فرد مبتلا است ( 52 و 53 ) و انتقال فرد به فرد در مورد این ویروس نادر است ( 53 ) در ایران نیز تاکنون اپیدمی بیماری از غرب و شمال غرب کشور گزارش گردیده است که بدترین آن اپیدمی این ویروس در شهر کرمانشاه در سال 13870 میباشد ( 1 و 54 و 55 )
بیماریهای منتقله از غذا : تأمین سلامت غذا در کنار تلاش برای تهیه غذا اهمیتی دو چندان دارد. مسئولیت مهم دولت‌ها تأمین سلامت زنجیره غذایی از مزرعه تا سفره است و برای عملی کردن آن همکاری بین بخشی وسیعی لازم بوده و هر بخش وظایف خود را باید بدرستی انجام دهد. یکی از مهم‌ترین روشهای پایش سلامت این زنجیره ثبت و گزارش‌دهی بیماریهای عفونی منتقله از غذا و مسمومیت‌های غذایی است چرا که افزایش بروز و شیوع این بیماری‌ها لزوم بازنگری سیاست‌های غذایی و بهداشتی را به دنبال خواهد داشت.
به دلایل متعدد بیماریهای منتقله از غذا امروزه در دنیا رو به گسترش است و همه ساله موجب ابتلاء و مرگ و میر تعداد قابل توجهی از مردم میشود حتی در کشورهای صنعتی هر سال بیشتر از 30% مردم به بیماریهای منتقله از غذا مبتلا می‌شوند.
برای اصلاح نقاط ضعف زنجیره سلامت غذا و برنامه‌ریزی جهت اصلاح و بهبود تغذیه نیازمند اطلاعات درستی از وضعیت بیماریهای منتقله از غذا (Food borne disease) می‌باشیم که این مهم با برقراری نظام کشوری مراقبت بیماریهای منتقله از غذا حاصل خواهد شد .