برای پیشگیری از بیماری مزمن انسدادی ریه خیلی هم دیر نشده است.

28 آبان روز جهانی بیماری مزمن انسداد ریه 

دکتر ابراهیم شکیبا معاونت بهداشتی دانشگاه یکی از عوامل مهم در بیماریهای مزمن انسدادی ریه تنباکو می باشد، شاید اگر انسان ماده ای به نام نیکوتین را در برگ تنباکو نشناخته بود، هیچ گاه به بیماری مزمن انسدادی ریه مبتلا نمی­شد.

نوزدهم نوامبر در تقویم سازمان بهداشت جهانی (WHO) به عنوان روز جهانی بیماری‌های مزمن انسداد ریوی (COPD[1]) ثبت شده است. بیماری های مزمن انسدادی ریه یکی از علل عمده مرگ و میر و ناتوانی در کل جهان است که هر ساله باعث هدر رفتن سرمایه‌های مادی و انسانی بی شماری می‌شود، به طوری که به نظر می رسد تا سال 2020، این بیماری به سومین علت مرگ و میر در سراسر جهان تبدیل شود.

وی با اشاره به مشخصات بیماری، بیماری مزمن انسدادی ریه،  اینگونه تعریف نمود که: بیماری است مزمن با سیر کند و پیش رونده که مشخصه ی اصلی آن انسداد غیر قابل برگشت راه های هوایی می باشد. شباهت های زیادی با آسم دارد، اما برخلاف آسم که انسداد راه های هوایی در آن قابل برگشت است، در این بیماری، برگشت پذیری کامل راه های هوایی وجود ندارد و از نظر علت بروز، آسیب شناسی، سابقه بیماری و پاسخ به درمان، تفاوت های زیادی با هم دارند.

دکتر شکیبا با تأکید بر اینکه این بیماری به سه دسته برونشیت مزمن، آمفیزم ریوی و بیماری راه های کوچک تنفسی تقسیم می شود که شایع ترین نوع آن، بیماری برونشیت مزمن است، مشخصه ی اصلی بیماری را سرفه خلط دار مزمن به مدت حداقل سه ماه در طی دو سال متوالی در بیمارانی دانست که سایر علل سرفه خلط دار مزمن در آنها رد شده باشد و تشخیص قطعی آن بر اساس شرح حال است.

وی همچنین افزود، عوامل مختلفی به عنوان علت بروز این بیماری بیان شده است، اما هنوز در بیشتر نقاط جهان، خصوصاً در کشورهای در حال توسعه، استعمال دخانیات مهم ترین عامل است. متأسفانه در سال های اخیر به واسطه ی افزایش میزان گرایش خانم ها به استعمال عوامل دخانی، میزان ابتلا خانم ها به شدت افزایش یافته و علاوه بر آن، افزایش میزان گرایش به استعمال دخانیات در کشورهای بزرگی مانند چین در شدت افزایش میزان مبتلایان، تأثیر به سزایی داشته است. لازم به ذکر است، شدت تأثیرات عوامل دخانی به عواملی از جمله زمان شروع مصرف، طول زمان مصرف و میزان ماده دخانی مصرفی وابسته است. به طور مثال، جنین یک مادر باردار که در مجاورت استعمال دخانیات قرار دارد، از طریق جفت تحت تاثیر عوارض حاصله قرار گرفته و پس از تولد میزان حساسیت پذیری ریوی بسیار بیشتری نسبت به موالید دیگر خواهد داشت.

معاونت بهداشتی دانشگاه، از دیگر علل ابتلا به این بیماری را عفونت های مکرر تنفسی به خصوص در دوران کودکی، مسایل شغلی چون کارگران معادن زغال سنگ و طلا و کسانی که با گرد و غبار، الیاف کتان و ... مجاورت دارند، عوامل ژنتیکی، عوامل آلودگی های هوا و مسائل زیست محیطی حاصل از آن دانست، به طوری که میزان ابتلا به بیماری در مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی شیوع بسیار بیشتری دارد.

وی در مورد علائم بالینی و سیر بیماری تاکید داشت  و افزود یکی از علائم عمده این بیماری، تنگی نفس پیش رونده است که می تواند با خس خس سینه همراه باشد. علاوه بر آن، علائم بالینی به شکل سرفه مزمن که می تواند با دفع خلط نیز همراه باشد، خستگی، احساس فشار بر روی قفسه سینه، کبودی لب ها و یا زیر ناخن انگشتان جز علائمی است که نزد بیماران دیده می‌شود که به تدریج باعث افت فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی بیمار می گردد.

ایشان جهت راه های تشخیص و درمان این بیماری به شرح حال یافته های پرتوشناسی پزشکی و بررسی حجم های ریوی  و درمان بر اساس عوامل متعدد دارویی و غیر دارویی اشاره نمود و همچنین درمان اولیه شامل قطع استعمال عوامل دخانی (سیگار، قلیان، پیپ و ...)، دوری از عوامل محرک شغلی در معدن کاران و مشاغل خاص، کاهش عوامل آلودگی های زیست محیطی، به خصوص گازهای حاصل از احتراق سوخت های فسیلی، اصلاح الگوی تغذیه و شناسایی عوامل حساس کننده، مانند عوامل ژنتیکی در بیماران اشاره داشت که نقش اساسی در جلوگیری از پیشرفت بیماری دارد.

وی در پایان مباحث خود افزود؛ با توجه به اینکه این بیماری در نهایت تبدیل به یک بیماری چند سیستمی شده و سایر اعضاء و جوارح بدن از جمله دستگاه قلب و عروق و ... را درگیر می‌نماید و به واسطه کاهش کارایی و توانمندی با کاهش فعالیت های اجتماعی و اقتصادی در مبتلایان همراه است، درمان اساسی باید جنبه های مختلف تغذیه ای، اجتماعی، روانی و حمایت های خانوادگی در بیماران را نیز، پوشش دهد.