شما می توانید بیماری آسم خود را کنترل کنید

به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشتی الناز سلیمی کارشناس بیماریهای غیر واگیر معاونت بهداتشی گفت :قریب به 300 میلیون ‌نفر در سراسر جهان به آسم مبتلا هستند و طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی تا 11سال آینده، صد میلیون ‌نفر دیگر هم به این آمار اضافه می‌شوند. آمار رسمی ولی تقریبی که در کشورمان داریم، شیوع آن را بین پنج ‌تا‌ هشت ‌درصد ایرانی‌ها نشان می‌دهد که در سنین کودکی فراتر از این ارقام است. در بیماری آسم به علت تورم برونش‌های کوچک و مجاری تنفسی در ریه‌ها، فرد قادر نیست به راحتی نفس بکشد. در سال‌های اول، فقط در اوقاتی از سال این بیماری باعث تنگی مجاری تنفسی، بروز نشانه‌هایی مثل سرفه‌های مکرر، خس‌خس‌کردن سینه و احساس فشار و سنگینی روی قفسه سینه می‌شود. نکته بسیار مهم این است که اکثر بیماران فقط گاهی اوقات این نشانه‌ها را به صورت حملات موقتی چند روزه یا حتی چند ساعته تجربه کرده‌اند و چون اغلب موارد با یا بدون درمان این علایم برطرف می‌شود، بیمار و خانواده او، آن را به حساب سرماخوردگی یا آلودگی هوا یا حساس‌بودن ریه به سرما می‌گذارند و به همین دلیل به جای اینکه پیگیر مراجعه به پزشک و انجام اقدامات تشخیصی مناسب باشند، یا با این بیماری مدارا می‌کنند یا خودسرانه به مصرف ترکیبات ضدسرفه، قرص‌های ضدحساسیت (آنتی‌هیستامین) و حتی مصرف داروهای گیاهی و روش‌های درمانی غیرعلمی مثل تجویز بی‌رویه آمپول‌های حاوی کورتن که به اشتباه به‌عنوان آمپول ضد حساسیت نام گرفته‌اند، پناه می‌برند. روش‌های یادشده بسیار پرعارضه هستند و در کنترل عامل اصلی ورم برونش‌ها هم نقش بسیار ناچیزی دارند. نتیجه این درمان‌های اشتباه، معلولیت تنفسی در سنین بالاتر است.

وی در مورد تشخیص آسم نیز گفت اگر فردی که علایم مشکوک به آسم را دارد، به پزشک مراجعه کند با سوال‌های دقیق در مورد سابقه بیمار و انجام معاینه‌های بالینی می‌توان به وجود بیماری مشکوک شد و با انجام آزمون «اسپیرومتری» بیماری تشخیص داده می‌شود.  اما در مبتلایان به نوع خفیف آسم، این تست مابین حملات طبیعی است که در این حالت از آزمون دیگری برای تشخیص استفاده می‌شود.

تشخیص به موقع؛ مانع پیدایش آسم مزمن: تشخیص زود هنگام آسم و انجام اقدامات درمانی می تواند از پیدایش آسم مزمن و تغییر ساختار جدار مجاری هوایی جلوگیری کند. آسم یکی از بیماریهای مزمن و التهابی ریه است که در کودکان شایع است. سرفه هایی که بعد از هر سرماخوردگی طولانی همراه با تنگی نفس و خس خس همراه است.

تغذیه مناسب در بیماری آسم: پرخوری که سبب بروز چاقی و تشدید رفلاکس می‌شود، بدترین الگوی تغذیه است. از سوی دیگر نمی‌توان برای تغذیه یک بیمار آسمی یک نسخه جامع تجویز کرد، ولی به‌ طور کلی غذاهایی که هر بیمار تجربه کرده و مشخص شده که برای او آزاردهنده است و باعث سرفه و خارش گلو می‌شود، باید از برنامه غذایی او حذف شوند. در عین حال می‌توان به چند گروه مواد غذایی اشاره کرد که می‌توانند در بعضی موارد سبب تشدید علایم شوند، مثل غذاهای بسته‌بندی‌شده و کنسروی که حاوی نگهدارنده ‌ها هستند، انواع سوسیس و کالباس، غذاهای با ادویه تند، مواد غذایی دودی (مانند برنج، ماهی )، میگو، بادام‌زمینی و کره بادام‌زمینی، آجیل‌های بوداده  و ...

چگونگی برخورد خانواده ها با آسم: آگاهی نسبت به بیماری و درمان آن کلید اصلی کنترل آسم است در این باره لازم است از پزشک و افراد مرتبط اطلاعات لازم را کسب کنید و بایدها و نبایدها را بیاموزید، داروهای توصیه شده را بشناسید و به ویژه در مورد کودکان از مصرف درست و به موقع آنها مطمئن شوید.

رابطه آسم با آلرژی، ورزش، استرس، وسواس: بیمارى آسم نوعى افزایش پاسخ راه‌هاى هوایى ریه به محرک هاى مختلف است. در بیشتر از نیمی از موارد بیماران مبتلا به آسم خصوصاً کودکان سابقه شخصى یا خانوادگى آلرژى مانند آب ریزش بینى، کهیر و اگزما و یا آلرژى‌هاى غذایى وجود دارد.

بدترین توصیه‌ای که ممکن است به بیمار مبتلا به آسم شود، این است که از انجام ورزش خودداری کند. با انجام درمان مؤثر و مناسب، این بیماران می‌توانند مانند همه انسان‌ها به ورزش و فعالیت‌های عادی کاری و تحصیلی بپردازند. تنها نکته مهم این است که در هوای سرد، قبل از انجام فعالیت ورزشی با حرکات نرمشی خفیف، ابتدا بدن خود را گرم کنند تا ورود یکباره هوای سرد به ریه‌ها سبب تشدید علایم بیماری نشود.

ایشان در مورد اینکه  چه بیماری‌هایی ممکن است علایم مشابه آسم داشته باشند نیز گفت یکی از بیماری‌هایی که حتی از آسم هم شایع‌تر است و در شهرهای بزرگ کشورمان شیوع آن به 30 درصد جمعیت هم می‌رسد، رینیت آلرژیک است. در مبتلایان به این بیماری ممکن است خس‌خس سینه به همراه نشانه‌هایی مثل آبریزش و گرفتگی بینی، عطسه و خلط پشت حلق وجود داشته باشد، ولی اغلب تنگی نفس ندارند.

-          بیماری‌های انسدادی ریه مثل برونشیت مزمن و آمفیزم که اغلب در سیگاری‌ها بروز می‌کنند.

-          ابتلا به عفونت‌های ریه مثل ذات‌الریه و سل.

-          برگشت اسید از معده به مری (رفلاکس)

-          تنگی در حنجره، نای و برونش‌ها به علت تومورهای خوش‌خیم و بدخیم.

-          چاقی و بی‌تحرکی که سبب خستگی هنگام فعالیت می‌شود.

-          آمبولی شریان ریه، نارسایی قلب و حتی تنگی عروق کرونر قلب با نشانه‌هایی که دارند، گاهی ممکن است با آسم اشتباه گرفته شوند. در همه موارد فوق، پزشک با معاینه دقیق و استفاده از روش‌های تشخیصی مناسب، آسم را از این بیماری‌ها افتراق می‌دهد.

 ایشان در خصوص بیماریهای همراه اسم گفتند  مهم‌ترین آنها رینیت آلرژیک است که در 28 تا50 درصد از افراد مبتلا به آسم به صورت همزمان وجود دارد و اگر درمان نشود، آسم خارج از کنترل می‌شود.

-          رفلاکس اسید معده.

-          چاقی که متأسفانه در همه جوامع از مشکلات جدی بهداشتی شده است و سبب تشدید علایم بیماری آسم و در کودکان و نوجوانان حتی سبب افزایش خطر ابتلا به آسم می‌شود.

-          کمبود ویتامینD  (گفتنی است در سال‌های گذشته نقش کمبود ویتامین D در ایجاد و تشدید بسیاری از بیماری‌ها شناخته ‌شده است و توصیه می‌شود همه مبتلایان به آسم از این نظر بررسی و در صورت نیاز درمان شوند).

   وی  در مورد کاهش عوامل تحریک کننده اسم در منزل نیز گفتند ایجاد یک فضای مناسب تنفسی در منزل برای همه افراد ضروریست، به خصوص برای کسانی که مبتلا به آسم هستند از اهمیت خاصی برخوردار است. مهم‌ترین توصیه، عدم استفاده از سیگار و قلیان توسط بیمار و اطرافیان است، چون دود دخانیات حتی باعث می‌شود خطر ابتلا به آسم در کودکان چندین برابر افزایش یابد. بهتر است حیوانات خانگی مثل گربه و سگ در داخل منزل نگهداری نشوند. اگر سوسک خانگی در منزل وجود دارد، با سمپاشی مناسب به از بین‌بردن آنها اقدام شود. در سرویس‌های بهداشتی و حمام اگر نشت آب وجود دارد، رطوبت آن سبب رشد قارچ و کپک می‌شود. بنابراین به رفع آن پرداخته شود. مراقب باشید خاک گلدان‌های داخل منزل به علت آبیاری زیاد به کپک آلوده نشود. در اقلیم‌های مرطوب مثل مناطق ساحلی شمال و جنوب کشورمان جانداری ذره‌بینی به نام مایت در تشک و بالش و ملحفه رشد می‌کند که باید با رعایت اصول بهداشتی و استفاده از اتوبخار یا شست‌وشو با آب 60درجه به حذف آنها اقدام کرد. گردگیری خانه حتماً با یک دستمال نم‌دار و توسط افرادی غیر از فرد مبتلا انجام شود. داخل منزل حتی‌الامکان از افشانه‌های حشره‌کش، خوشبوکننده، بوگیر، سفیدکننده، جرم‌گیر، پودرهای لباسشویی آنزیم‌دار، براق‌کننده‌ها و عود و اسپند استفاده نکرده یا مصرف آنها را محدود کنید. در فصول سرد از شومینه استفاده نکنید.

آسم و توصیه‌های خارج منزل

در روزهایی که در شهرهای بزرگ و پرترافیک، آلودگی هوا گزارش می‌شود، حتی‌المقدور از منزل خارج نشوید و حداقل فعالیت‌های جسمی مثل ورزش را داشته باشید. گرده‌افشانی گیاهان نقش مهمی در تشدید علایم برخی بیماران دارد. بنابراین از زمان طلوع آفتاب تا ساعت 9 صبح و چند ساعت اول بعد از تاریکی هوا که حداکثر گرده‌افشانی رخ می‌دهد، در صورت امکان در فضای باز تردد نکنید. در آقایانی که موهای بلند دارند، کوتاه‌کردن موها و عدم استفاده از ژل و دوش‌گرفتن بلافاصله بعد از بازگشت به منزل سبب می‌شود آلرژن‌هایی که روی موها نشسته‌اند، پاک شوند، همچنین شست‌و شوی صورت و چشم خود را فراموش نکنید.

سلیمی بهترین درمان آسم را درمان اصلی تورم مجاری تنفسی با کورتن عنوان  کرد وگفت ، اما چون آسم به درمان طولانی‌مدت نیاز دارد، باید از نوعی کورتن استفاده شود که اثرات مفید موضعی آن روی برونش‌ها ایجاد شود، اما جذب بدن نشود و عارضه جدی ایجاد نکند. بنابراین می‌توان گفت سنگ ‌بنای درمان آسم تجویز کورتن استنشاقی است که غالباً حداقل جذب در بدن را دارد و با مقادیر متعارف (اگر زیر نظر پزشک تجویز شود) کمترین عوارض جانبی را دارد. در عین حال تجویز داروهای طولانی‌اثر گشاد کننده برونش به صورت استنشاقی و ترکیباتی مثل قرص‌های مونته‌لوکاست، تئوفیلین و کورتن خوراکی با حداقل دوز لازم، گزینه‌های بعدی در بیمارانی هستند که با دوز کافی کورتن استنشاقی کنترل نمی‌شوند. به جز در موارد نادر هیچ نیازی به استفاده از واکسن‌های تزریقی حساسیت‌زدایی (واکسن‌های درمان آلرژی) نیست.